Werk, inkomen en economie

De Economische Structuurvisie geeft de economische ambities van Zaanstad weer. De groei van het aantal banen staat hierin centraal. Om werkgelegenheidsgroei te faciliteren, is een aantrekkelijk vestigingsklimaat een noodzakelijke voorwaarde. Voor ondernemers zijn ruimte en bereikbaarheid de belangrijkste vestigingsvoorwaarden. Fysieke ruimte wordt onder meer geboden in het Noordzeekanaalgebied (zie programma 4/6.1 Gebiedsontwikkeling). Zowel voor bedrijventerreinen als de detailhandel zijn keuzes en een strategie nodig ter versterking van de ruimtelijke structuur en de kwaliteit. Hiertoe is onder meer het detailhandelbeleid geactualiseerd, met expliciete aandacht voor Zaanstad-Noord en internetwinkelen. Daarnaast is er de nota Grootschalige Detailhandel. Door middel van de gekozen strategie voor bedrijventerreinen en detailhandel, wordt in dit beleid een aanzet gegeven om de regelgeving eenvoudiger te maken om winkel- en kantoorpanden te transformeren. Daarnaast stimuleren wij ondernemerschap door ruimte te geven en de regeldruk te verminderen. (Zie programma 8/1.2 Vermindering regeldruk). Het vestigingsklimaat is een belangrijke troef om succesvol acquisitie te plegen. Dit doen wij via twee sporen. De ervaring leert dat een groot deel van bedrijfsverplaatsingen en -uitbreidingen plaatsvindt in de regio. Via spoor 1 willen we de rode loper uitrollen voor ondernemers in de regio door hen te begeleiden bij hun uitbreidings- of verplaatsingsvraag. Wij kijken daarbij vooral naar lokale ondernemers in het midden- en kleinbedrijf (Ambitie 3 / Strategische Agenda Werkgelegenheid). Ook aandacht voor goed onderhoud op bedrijventerreinen, in samenwerking met bedrijfsleven, politie en brandweer, hoort daarbij. Als tweede spoor kiezen wij voor extra inzet op regionale acquisitie van nieuwe (inter)nationale ondernemingen, bijvoorbeeld via deelname aan handelsmissies die aansluiten bij de krachtige sectoren van de stad: food, toerisme en maakindustrie. Hierbij zoeken wij de kracht van samenwerking met partners in de Metropoolregio Amsterdam, zoals Amsterdam Economic Board.

Prestatie-indicator	Nulmeting	Realisatie 2014	Begroting 2015	Begroting 2016	Streefwaarde	Bron
Acquisitie nieuwe bedrijven	6	7	5	10	10 per jaar	Gemeentelijke registratie
Vestigingsbegeleiding	30	50	50	70	70 per jaar	Gemeentelijke registratie
Haalbaarheidsonderzoek herontwikkeling bestaande bedrijventerreinen	0	2	3	3	3	Gemeentelijke registratie
Verlengen bestaande Keurmerken veilig ondernemen	4	6	6	6	6	Gemeentelijke registratie

Activiteiten

• Uitvoeren van de Strategische Agenda Werkgelegenheid

• Ondersteunen en faciliteren van ondernemers in de regio die hun bedrijf willen verplaatsen of uitbreiden

• Uitvoeren van het acquisitieplan

• Uitvoeren van de transformatiestrategie bedrijventerreinen

• Implementeren van de nieuwe detailhandelsvisie

• Uitvoeren van het Actieplan Midden- en Kleinbedrijf

• Bedrijfscontacten over vestiging of uitbreiding benutten om mogelijkheden voor toeleiding van mensen naar werk aan te kaartenVia bezoeken/presentaties op beurzen in contact komen met nieuwe bedrijven

Klik hier voor financiële informatie over deze prestatie

Amsterdam is een ‘booming’ bestemming op de (internationale) toeristische markt. De stad groeit uit haar jasje en is daarom actief op zoek naar mogelijkheden om toeristen beter te spreiden over de regio. Het is voor Zaanstad nú het moment om daarop aan te haken. De keuze om een stad te bezoeken (of om je er te willen vestigen) wordt - naast praktische overwegingen - vaak gemaakt op basis van het beeld en het gevoel dat mensen erbij hebben. Toerisme, citymarketing en evenementen vormen daarvoor de wegbereiders. Wij moeten dus niet afwachten, maar nu het moment benutten om Zaanstad goed op de kaart te zetten en beter tussen de oren te brengen. Niet alleen bij toeristen, maar ook bij bewoners uit de regio. Zaanstad onderscheidt zich binnen de Metropoolregio door haar eigen unieke cultuurhistorische kenmerken (oudste industriegebied, houtbouw, veenweidegebieden), die samen met Waterland het toeristisch predicaat ‘Old Holland’ hebben meegekregen. Daar ligt onze kracht en die kracht wordt steeds beter (h)erkend. De Zaanse Schans is onze lokale toeristische magneet. Het is zaak om de steeds groeiende stroom bezoekers langer aan onze stad/streek te binden. Met het centrum van Zaanstad, het Hembrugterrein, de Zaan als historische verbinding en de Hotspot Wormerveer hebben wij belangrijke toeristische troeven in handen. Willen wij die ten volle benutten, dan vergt dat een inspirerend verhaal met daaraan gekoppeld een kwalitatief goed toeristisch product. In voorwaardenscheppende sfeer valt er nog veel te verbeteren, zoals op het gebied van verbindingen, verblijfsaccommodaties, kwalitatief goede horeca, arrangementen, musea en evenementen (zie programma 3/1.1 Cultuur). Daarmee stimuleren we niet alleen het toerisme, maar maken we onze stad ook aantrekkelijker voor onze eigen inwoners.

Activiteiten

• Uitvoeren van de lokale Uitvoeringsagenda Toerisme Zaanstad (in ontwikkeling) en medewerking geven aan de uitvoering van de regionale Strategische Agenda Toerisme (MRA) tot 2020

• Acquisitie van hotels, verblijfsaccommodaties en arrangementen

• Implementeren van de nieuwe strategie/aanpak rond de Stichting Marketing Zaanstreek (in ontwikkeling)

• Uitvoeren van het regionale programma "Amsterdam Bezoeken Holland Zien", waaronder stimuleren van hotelvestiging en extra promotieactiviteiten

• Uitbreiden bootverbinding tussen Zaandam, Zaanse Schans en Wormerveer (verdubbelen van de frequentie)

Klik hier voor financiële informatie over deze prestatie

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico	Toelichting	Beheersmaatregel
Er wordt geen marktpartij gevonden voor exploitatie van vaarverbindingen.	Private partijen doen niet mee, ondanks gemeentelijke investering in boten.	Met zo veel mogelijk partijen/potentiële exploitanten in gesprek gaan.

Een goede relatie met werkgevers is van groot belang, omdat zij de banen hebben waarmee burgers zelfstandig in hun levensonderhoud kunnen voorzien. Wij zoeken werkgevers actief op en vragen hen vacatures, ook voor leerwerkbanen en werkervaringsplaatsen, bij ons te melden. Daarnaast hebben wij het Regionaal Werkbedrijf Zaanstreek-Waterland opgericht in samenwerking met onder andere werkgevers. De gemeente neemt als werkgever ook zelf haar verantwoordelijkheid door 5% van haar personeelsbestand beschikbaar te stellen voor mensen met grote afstand tot de arbeidsmarkt. Bij inkoop wordt een maatwerk Social Return On Investment (SROI)-eis toegepast variërend van 2 % tot 5% over de opdrachtwaarde of gerealiseerde omzet. Deze waarde dient de opdrachtnemer te besteden aan het plaatsen van werkzoekenden op arbeids-, uitzend- of detacheringscontract, leerwerkbanen, stages en werkervaringsplaatsen. Naast WWB’ers kunnen door de inzet van het instrument social return ook werkzoekenden uit andere categorieën (WW, Wajong, SW) worden geplaatst bij opdrachtnemers. Lukt dat niet, dan kijken wij naar andere vormen om social return invulling te geven. Wij leveren de best passende kandidaat uit onze regio aan de werkgever. Wij nemen de werkgever werk uit handen, denken mee en adviseren hem, nemen risico’s en andere belemmeringen weg en bieden waar nodig financiële ondersteuning op maat. Wanneer vraag en aanbod niet met elkaar in lijn zijn, onderzoeken wij hoe dit beter kan.

Prestatie-indicator	Nulmeting	Realisatie 2014	Begroting 2015	Begroting 2016	Streefwaarde	Bron
Aantal beëindigde uitkeringen wegens werkaanvaarding	337 (2012)	627	500	650	650 jaarlijks	Gemeentelijke registratie
Aantal bezochte werkgevers	n.v.t.	n.v.t.	200	250	250 jaarlijks	Gemeentelijke registratie
Aantal gerealiseerde garantiebanen	n.v.t.	n.v.t.	50	75	105 jaarlijks	Gemeentelijke registratie
Aantal beëindigde uitkeringen door SROI-uitstroom, van ten minste 6 maanden	n.v.t.	42	100	40	40 jaarlijks	Gemeentelijke registratie
Aantal plaatsingen op leerwerkbanen, stages en werkervaringsplaatsen bij opdrachtnemers van SROI.	n.v.t.	n.v.t.	25	80	50 jaarlijks	Gemeentelijke registratie
Aantal gerealiseerde banen bij de Zaanstad voor mensen met grote afstand tot de arbeidsmarkt	n.v.t.	n.v.t.	50	20	50	Gemeentelijke registratie
Aantal uitkeringen met parttime inkomsten	n.v.t.	n.v.t.		500	500	Gemeentelijke registratie

Activiteiten

• Werkgevers actief benaderen, relaties onderhouden en dienstverlening verbeteren, waarbij werkgevers worden ontzorgd door werving, selectie en matching uit handen te nemen

• Uitbouwen van de afspraken rondom de regionale werkgeversdienstverlening.

• Het verder ontwikkelen van het Regionaal Werkbedrijf, zoals het opstellen van een marktbewerkingsplan

• Inzetten van plaatsingsbevorderende instrumenten, zoals de proefplaatsing, stimulering subsidies, scholings-begeleidingsvouchers en omscholing

• Uitvoeren van contractuele afspraken met opdrachtnemers van de gemeente in het kader van SROI

• Investeren in ontwikkeling en zelfsturing van werkzoekenden

• Toewerken naar integrale diagnosestelling samen met de Sociale Wijkteams

• Bevorderen van de flexibele inzet naar werk

• Activeren van werkzoekenden aan de voorkant én vóór instroom in de uitkering

• Verder ontwikkelen van het WerkgeversServicePunt Zaanstreek-Waterland: het regionale loket voor werkgevers.

Klik hier voor financiële informatie over deze prestatie

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico	Toelichting	Beheersmaatregel
Een verder oplopend tekort van BaanStede	Als het tekort verder oploopt en ten laste komt van het participatiebudget, dan gaat dit ten koste van andere maatregelen om mensen aan het werk te helpen. In de begroting is een oplopend bedrag (ruim 0.7 miljoen euro tot 2018) opgenomen als gevolg van het tekort bij BaanStede.	Sturing op de bedrijfsvoering van BaanStede intensiveren.
In dienst nemen arbeidsbeperkten verloopt niet volgens plan	In het Sociaal Akkoord 2013 is een afspraak gemaakt om 125.000 mensen met een beperking bij reguliere werkgevers aan het werk te krijgen. Deze verantwoordelijkheid ligt bij de werkgevers zelf.	Marktbewerkingsplan in het Regionaal Werkbedrijf uitvoeren.

Met de komst van de Participatiewet als onderdeel van de drie decentralisaties zijn de zorgtaken van de gemeente uitgebreid. Ook in het kader van arbeidsparticipatie krijgen wij extra taken, omdat de gemeente verantwoordelijk is geworden voor de arbeidsmarkt toeleiding van mensen met een arbeidshandicap. Tot nu toe was de gemeente verantwoordelijk voor de arbeidsvoorziening van arbeidsgehandicapten in het kader van de Wet Sociale Werkvoorzieningen (WSW). Uit de ervaring van ons SW-bedrijf BaanStede weten we inmiddels dat arbeidsgehandicapten niet zomaar op een vacature te plaatsen zijn. Voor die doelgroep is veel meer nodig. Tegelijkertijd beseffen we ook dat de expertise van BaanStede bij kan dragen aan het vergroten van de arbeidsparticipatie van Zaankanters met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Dat inzicht maakt dat we de transitie van BaanStede in een ander licht bezien. Met de gemeenten in de regio Zaanstreek-Waterland zijn we aan het nadenken wat daarvan de consequenties kunnen zijn voor BaanStede. De Zaanse inzet is het realiseren van een voorziening die één aanpak biedt voor het verbeteren van de arbeidsparticipatie van die mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Deze voorziening moet enerzijds een beschutte werkplek bieden voor die mensen die dat nodig hebben. Anderzijds moet het een leerwerkomgeving bieden voor die mensen die door omstandigheden lange tijd niet in staat zijn geweest om te werken en weer arbeidsritme op willen doen. Ten slotte streven we ernaar dat deze voorziening ook in staat is om de match van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt te verzorgen. Zo kunnen we blijven inzetten op een inclusieve arbeidsmarkt waarbij zo veel mogelijk Zaankanters op reguliere banen kunnen participeren. Wij gebruiken de ervaring van BaanStede met beschut werk om, in samenwerking met de Sociale Wijkteams, te komen tot één voorziening voor beschut werk en arbeidsmatige dagbesteding. Samen met de arbeidsmarktregio Zaanstreek-Waterland werkt Zaanstad aan de realisatie van participatieplekken voor mensen die zijn aangewezen op een beschutte werkomgeving. Dit doen wij vanuit de visie dat de nieuwe plek voor beschut werken een plek in de maatschappij biedt waar mensen een betekenisvolle dagbesteding hebben of waar mogelijk werken onder specifieke omstandigheden. Bij de uitvoering leggen wij prioriteit bij (de route naar) loonvormende arbeid.

Prestatie-indicator	Nulmeting	Realisatie 2014	Begroting 2015	Begroting 2016	Streefwaarde	Bron
Transitie van WSW-organisatie BaanStede heeft een integrale voorziening voor de onderkant van de arbeidsmarkt als resultaat	n.v.t.	Vertraagd		Transitie loopt volgens planning	Transitie loopt volgens planning	Rapportage BaanStede
Realiseren van participatieplekken voor mensen die zijn aangewezen op een beschutte omgeving	n.v.t.	n.v.t.		24	15 jaarlijks	Gemeentelijke registratie

Activiteiten

• Ontwikkelen nieuwe vormen van ondersteuning op het snijvlak van dagbesteding en beschut werk. Bij de uitvoering ligt de prioriteit bij (de route naar) loonvormende arbeid.

• Werkgeversbenadering Werkgeverservicepunt verbinden met wijkgerichte benadering Sociale Wijkteams.

• Voorbereiden integrale voorziening onderkant arbeidsmarkt.

• Kennis en ervaring BaanStede integreren in eigen dienstverlening.

• Incorporeren medewerkers groenbedrijf BaanStede in eigen Sector Realisatie en Beheer.

Klik hier voor financiële informatie over deze prestatie

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico	Toelichting	Beheersmaatregel
Transitie heeft geen integrale voorziening tot gevolg.	Het transitieplan van BaanStede moet een bijdrage leveren aan een integrale voorziening aan de onderkant van de arbeidsmarkt. De integrale voorziening is nodig om de verbinding tussen het zorgdomein (dagbesteding) en het participatiedomein (arbeidsmarkttoeleiding) te leggen. Zonder deze verbinding blijven we werken met schotten en bestaat het risico dat we juist voor een kwetsbare complexe doelgroep niet de integraliteit bieden die nodig is om de doelstelling van de transformatie van het sociaal domein te realiseren, met de hogere zorgkosten van dien.	Investeren in bestuurlijk en ambtelijk overleg gericht op eenduidige aansturing en tijdige informatieverstrekking aan de raad.

Zaanstad vraagt iedereen met een uitkering daar naar vermogen iets voor terug te doen. Voor mensen met arbeidsvermogen betekent dit, dat zij zich inzetten voor de terugkeer naar de reguliere arbeidsmarkt of dat zij de loonwaarde inzetten die ze wél hebben. Ook mensen die (nog) niet op de reguliere arbeidsmarkt aan de slag kunnen, doen iets terug voor hun uitkering. Zij kunnen op diverse manieren maatschappelijk participeren, bijvoorbeeld in de vorm van vrijwilligerswerk, een participatieplaats, mantelzorg, dagbesteding of op de nieuwe beschutte participatieplekken. Omdat wij de prioriteit leggen bij re-integratie naar de reguliere arbeidsmarkt én omdat we uitgaan van de eigen verantwoordelijkheid van iedereen, zetten we het wettelijke instrument ‘tegenprestatie’ in Zaanstad alleen in als een sluitstuk. Wij beginnen met afspraken over re-integratie met de mensen die naar de arbeidsmarkt kunnen terugkeren. Of met afspraken over maatschappelijke participatie met mensen voor wie dat (nog) niet aan de orde is. De nadruk ligt op het vrijwillig leveren van een bijdrage aan de samenleving. Wij zetten het wettelijke instrument ‘tegenprestatie’ pas in als mensen niet uit zichzelf, naar vermogen, op een of andere wijze participeren en daarmee iets terugdoen voor hun uitkering.

Prestatie-indicator	Nulmeting	Realisatie 2014	Begroting 2015	Begroting 2016	Streefwaarde	Bron
Het percentage mensen waarmee afspraken zijn gemaakt over wat zij aan maatschappelijke participatie doen voor hun uitkering	n.v.t.	n.v.t.	90%	90%	90%	Gemeentelijke registratie
Aantal personen met een bijstandsuitkering en een afstand tot de arbeidsmarkt dat een zinvolle maatschappelijke participatieplaats heeft	n.v.t.	n.v.t.		300	750 jaarlijks	Gemeentelijke registratie

Activiteiten

• Starten van een pilot in de Sociale Wijkteams rondom de inzet van ondersteuning bij maatschappelijke participatie voor uitkeringsgerechtigden

• Inzetten van ondersteuning, activering en begeleiding bij het plaatsen (vinden en behouden) van uitkeringsgerechtigden op onder andere vrijwilligerswerk, participatieplaatsen en dagbesteding

• De wettelijke tegenprestatie opleggen als sluitstuk van participatie- en re-integratie-uitvoering

Klik hier voor financiële informatie over deze prestatie

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico	Toelichting	Beheersmaatregel
Verdringing van betaald werk.	De wettelijke tegenprestatie en participatieplaatsen mogen alleen onbetaald en additioneel werk betreffen.	Hiertoe voorwaarden stellen bij te sluiten overeenkomsten.

De jeugdwerkloosheid is hoog. Jongeren die voortijdig zonder diploma van school gaan, komen vaak niet of heel moeilijk aan het werk. Zaanstad vindt het belangrijk om starters op de arbeidsmarkt een goede start te bieden (Ambitie 5 van de Strategische agenda werkgelegenheid). Om die reden hebben wij ons op 30 maart 2015 verbonden aan ‘Samen naar een werkende toekomst’, de aanpak Jeugdwerkloosheid van Ministers Asscher en Bussemaker. Zaanstad werkt als ambassadeur van deze aanpak in 2015 een aanpak uit om samen met onderwijsinstellingen en werkgevers maatregelen te treffen om de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt te verbeteren. In 2016 geven we uitvoering aan die aanpak. Tevens zoeken wij naar alternatieve voorzieningen voor jongeren wanneer de weg terug naar school is afgesloten en de stap naar regulier werk nog te groot is. Daarnaast kijken wij samen met scholen en werkgevers naar de arbeidsmarktrelevantie van het huidige onderwijsaanbod.

Prestatie-indicator	Nulmeting	Realisatie 2014	Begroting 2015	Begroting 2016	Streefwaarde	Bron
Aantal geplaatste jongeren op werk, leerwerkbanen (BBL), overige scholing en werkervaringsplaats	n.v.t.	n.v.t.	100	120	120 jaarlijks	Gemeentelijke registratie

Activiteiten

• Uitvoering geven aan actieplan ‘Samen naar een werkende toekomst’

• Plannen maken en uitvoeren met het mbo en primair en voorgezet speciaal onderwijs (Pro VSO) om de vroegtijdige uitval door de entreeopleiding te beperken

• Opzetten en onderhouden van een netwerk om scholen en bedrijven bij elkaar te brengen; zowel aan de onderkant van het onderwijs als op hbo-niveau en hoger

• Onderhouden van het netwerk Arbeidsintegratie (Pro/VSO scholen, gemeente, UWV) om aansluiting school en arbeidsmarkt te versterken

• Monitoren van de aanvragen van scholingsbelemmeringen en aanmeldingen voor doelgroep-register, om gebruik te kunnen maken van de No-risk polis UWV en garantiebanen

• Onderzoeken leerwerkvoorziening Zaanstad

• Inzetten van de Leerwerkstraat op maat

Klik hier voor financiële informatie over deze prestatie

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico	Toelichting	Beheersmaatregel
Onvoldoende medewerking werkgevers en scholen.	Voor het realiseren van leerwerkbanen en stages is samenwerking met werkgevers en scholen noodzakelijk.	Intensiveren relatie met werkgevers en scholen, goede voorlichting en ontzorgen scholen en werkgevers.

We verstrekken een uitkering aan wie dat nodig heeft. Dat doen wij tijdig en efficiënt en met een dienstverlening die gericht is op maatwerk. Een rechtmatige inkomensverstrekking stoelen wij daarom op drie pijlers: een duidelijke vraagverheldering, het bevorderen van naleving bij de inwoner die een uitkering nodig heeft en een snelle signalering van onrechtmatige uitkeringssituaties. Wij investeren in het kennen van onze klanten en in informatieoverdracht. Dat doen we mede vanuit de gedachte dat iemand die zich gekend weet eerder geneigd is de regels na te leven. Daarvoor is het ook van belang dat die regels vooraf helder en duidelijk zijn voor de persoon voor wie die regels gelden. Ten slotte is een snelle signalering van onrechtmatige uitkeringssituaties de sluitpost van ons handhavingsbeleid. Ons streven is om onrechtmatige situaties binnen zes maanden nadat ze ontstaan zijn in beeld te hebben. Hierdoor blijven de gevolgen van de onrechtmatige situatie voor alle betrokkenen zo klein mogelijk.

Prestatie-indicator	Nulmeting	Realisatie 2014	Begroting 2015	Begroting 2016	Streefwaarde	Bron
Fraude wordt binnen zes maanden gesignaleerd	nvt	nvt	nvt	100%	100%	Eigen registratie
Preventiequotum (verschil tussen aanvragen en toekenningen)	8,1% (2012)	7,2%	8%	8%	8% jaarlijks	Eigen registratie
Percentage van de uitkeringsaanvragen dat wordt afgehandeld binnen de wettelijke termijn	99% (2013)	99%	99%	99%	99% jaarlijks	Eigen registratie

Activiteiten

• Verstrekken uitkeringen

• Vergroten nalevingsbereidheid door gericht te handhaven

• Inzetten op preventieve handhaving door informeren en communicatie

• Verbeteren lik-op-stukbeleid door afhandeling van signalen te versnellen

Klik hier voor financiële informatie over deze prestatie